Nghĩa tình đồng đội

Trong 2 liệt sĩ được an táng hôm đó, một người là đồng chí Tô Kim Chủy và liệt sĩ còn lại chưa xác định được danh tính. Liệt sĩ Tô Kim Chủy, sinh năm 1924, quê ở xã Đông Hoàng, huyện Đông Hưng, tỉnh Thái Bình; nhập ngũ năm 1949, hi sinh ngày 21/3/1954 trong Chiến dịch Điện Biên Phủ. Với những chiến công xuất sắc, ông đã được Chủ tịch nước Việt Nam dân chủ cộng hòa (nay là Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam) tặng thưởng Huân chương Chiến thắng Hạng 3 và được Thủ tướng Chính phủ cấp bằng Tổ quốc ghi công. Theo lời kể của anh Tô Minh Quang, cháu ruột liệt sĩ Tô Kim Chủy, sau khi tiếp nhận thông tin từ phía gia đình, lực lượng chức năng đã nhanh chóng khảo sát, xác minh, tìm kiếm, kết luận và tổ chức quy tập. “Sau nhiều năm tìm kiếm, bác tôi cũng được tìm thấy và hôm nay trở về nằm bên đồng đội tại Nghĩa trang Liệt sĩ Độc lập. Gia đình chúng tôi trân trọng cám ơn cán bộ, chiến sĩ và lực lượng chức năng đã luôn nỗ lực, đồng hành cùng gia đình trong việc tìm kiếm hài cốt bác tôi, cũng như bao liệt sĩ khác đã hi sinh vì nền độc lập dân tộc”.

Nhiều năm qua, công tác tìm kiếm, quy tập hài cốt liệt sĩ luôn được Đảng, Nhà nước quan tâm thực hiện. Thượng tá Nguyễn Đức Thanh, Trưởng ban Chính sách, Bộ Chỉ huy Quân sự tỉnh chia sẻ: Sau biết bao cuộc chiến tranh, trở lại thời bình, một số đơn vị chiến đấu trước đây nay đã cơ động về các địa bàn khác; nhân chứng lịch sử có người đã khuất, người tuổi cao, trí nhớ giảm. Ngoài ra, để bảo đảm yếu tố bí mật nên việc chôn cất, an táng hài cốt liệt sĩ và quản lý hồ sơ báo tử trước đây chưa được lập sơ đồ đầy đủ, nhiều phần mộ bị mất dấu... đã gây nhiều khó khăn cho việc tìm kiếm, quy tập hài cốt trên địa bàn. Khắc phục mọi khó khăn, thời gian qua, Ban Chỉ đạo tìm kiếm, quy tập, xác định danh tính hài cốt liệt sĩ (Ban Chỉ đạo 515 tỉnh), trong đó Bộ Chỉ huy Quân sự tỉnh là cơ quan thường trực Ban Chỉ đạo đã chủ động phối hợp với các cơ quan chức năng tổ chức nhiều đợt tìm kiếm, quy tập hài cốt liệt sĩ; đồng thời đẩy mạnh tuyên truyền đến nhân dân, nhất là khu vực biên giới, nhằm nâng cao nhận thức cộng đồng trong công tác tìm kiếm, cung cấp thông tin liệt sĩ, mộ liệt sĩ. Từ đó, giúp công tác tìm kiếm, quy tập hài cốt liệt sĩ dễ dàng hơn.

Không chỉ cố gắng, nỗ lực tìm kiếm hài cốt liệt sĩ trên địa bàn, nhiều năm qua, Ban Chỉ đạo 515 tỉnh thường xuyên phối hợp với Đội tìm kiếm, quy tập hài cốt liệt sĩ (Cục Chính trị Quân khu 2) tổ chức tìm kiếm, quy tập hài cốt liệt sĩ địa bàn 6 tỉnh Bắc Lào. Là người có “thâm niên” làm công tác này, Đại tá Hán Văn Hùng, Đội trưởng Đội tìm kiếm, quy tập hài cốt liệt sĩ cho biết, với nhiệm vụ tìm kiếm, quy tập hài cốt liệt sĩ là quân tình nguyện và chuyên gia Việt Nam hi sinh trong các thời kỳ chiến tranh trên địa bàn 6 tỉnh Bắc Lào, gồm: U Đôm Xay; Luông Pha Băng; Bo Kẹo; Luông Nậm Thà; Phoong Sa Ly và Xay Nha Bu Li. Dù địa bàn rộng, hơn nữa, các thông tin về liệt sĩ chủ yếu ở vùng sâu, vùng xa, vùng cao, sông suối, đường sá đi lại khó khăn; đặc biệt là theo thời gian, địa điểm, cảnh vật có rất nhiều thay đổi… đã khiến cho việc tìm kiếm thông tin và chỉ dẫn đường gặp không ít khó khăn. Song với ý chí quyết tâm và mong muốn sớm tìm được đồng đội trở về quê hương, đất mẹ, anh em cán bộ, chiến sĩ chưa bao giờ nản chí, sờn lòng.

Đại tá Hán Văn Hùng chia sẻ, trong quãng thời gian làm công tác tìm kiếm, quy tập hài cốt liệt sĩ, mỗi lần tìm thấy đồng chí, đồng đội đều là những kỉ niệm khó quên. Trong đó, lần cất bốc một ngôi mộ tập thể với 4 liệt sĩ tại hang núi bản Lát Hán, huyện Mường Ngà, tỉnh U Đôm Xay cách đây hơn 1 năm là một kỷ niệm đặc biệt. Đại tá Hùng kể lại, vào thời điểm trên, sau nhiều chuyến khảo sát, tìm kiếm nhân chứng và xác định vị trí, với sự giúp sức của cán bộ và nhân dân huyện Mường Ngà, Đội tiến hành đến vị trí đã xác định để khai quật. Trong quá trình di chuyển, do trời mưa, đường rừng trơn trượt, nhiều lần anh em bị ngã nhưng đều cố vực dậy đi tiếp. Khi đến một hang đá, trong lúc chuẩn bị tiếp cận vào hang để tìm kiếm, bất ngờ nhiều hòn đá to, nhỏ rơi xuống, suýt chút nữa thì rơi vào đầu người dân dẫn đường và chiến sĩ trong Đội. Vượt qua nhiều khó khăn, hôm đó, Đội đã cất bốc được mộ 4 liệt sĩ trong niềm vui, hạnh phúc của các thành viên trong đoàn.  Theo Đại tá Hùng, thực hiện nhiệm vụ tìm kiếm, quy tập mộ liệt sĩ tại các tỉnh Bắc Lào, mới đây, Đội đã tìm kiếm được 12 hài cốt đưa về an táng tại Nghĩa trang Liệt sĩ Tông Khao trước sự đón tiếp trang trọng của cấp ủy, chính quyền các cấp, cán bộ, chiến sĩ và nhân dân các dân tộc tỉnh Điện Biên.

Chiến tranh đã lùi xa, chiến trường năm xưa nay cũng đang thay da đổi thịt, nhưng đến nay vẫn còn nhiều hài cốt liệt sĩ - những người đã hi sinh để đất nước hòa bình vẫn chưa được tìm thấy và quy tập. Mong muốn tìm được mộ liệt sĩ cũng lớn dần qua năm tháng. Mang giá trị nhân văn cao cả, thể hiện đạo lý “Uống nước nhớ nguồn” của dân tộc ta nhằm tri ân những người con ưu tú của quê hương đã ngã xuống vì nền độc lập của Tổ quốc, vì tình hữu nghị quốc tế cao cả; công tác tìm kiếm, quy tập hài cốt liệt sĩ đã và đang được toàn Đảng, toàn quân, toàn dân nỗ lực từng ngày. Hi vọng, với nỗ lực của cả hệ thống chính trị, các anh - những người chiến sĩ đã hi sinh sẽ sớm trở về bên đồng đội, trở về với đất mẹ yêu thương.